ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤ' ΤΑΞΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ (ΣΤ’ ΤΑΞΗΣ)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Α. Οι ενότητες της ελληνικής ιστορίας

1^η. ΕΝΟΤΗΤΑ: Αρχαία Ελλάδα

-Μινωικός πολιτισμός

-Μυκηναϊκός πολιτισμός

-Γεωμετρική και Αρχαϊκή εποχή

-Κλασική εποχή

-Ελληνιστική εποχή

2^η  ΕΝΟΤΗΤΑ

-Ρωμαϊκά χρόνια (146 π.Χ. – 330 μ.Χ.)

-Βυζαντινή εποχή (330 μ.Χ. – 1483 μ.Χ.)

3^η ΕΝΟΤΗΤΑ: Νεότερα χρόνια (1453 – σήμερα)

-Προεπαναστατική περίοδος (1453 – 1831)

-Επαναστατική περίοδος (1821 – 1827)

-Η Ελλάδα ως ελεύθερο κράτος (1828 – σήμερα)

ΕΝΟΤΗΤΑ Α

ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΤΕΡΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ (σελ. 10)

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποια ήταν τα σημαντικότερα γεγονότα που συνέβησαν στην Ευρώπη κατά την περίοδο από τον 15^ο έως τον 18^ο αιώνα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: α) Αναγέννηση (16^ος αιώνας). Έχουμε ανάπτυξη των τεχνών και των επιστημών.

β) Θρησκευτική μεταρρύθμιση (16^ος αιώνας). Η Καθολική εκκλησία διασπάται από τους Διαμαρτυρόμενους (Προτεστάντες).

γ) Ανακάλυψη των Νέων Χωρών (15^ος και 16^ος αιώνας).

δ) Διαφωτισμός (18^ος αιώνας). Οι λαοί μαθαίνουν τα δικαιώματά τους.

ε) Αμερικανική και Γαλλική επανάσταση (18^ος αιώνας).

Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ (σελ. 12)

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Ποιες μεγάλες αλλαγές έγιναν στην Ευρώπη τον 15^ο αιώνα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: -Εφευρέθηκαν τα πυροβόλα όπλα (χρήση της μπαρούτης)

-Ανακαλύφθηκε η Αμερική (Χριστόφορος Κολόμβος, 1492)

-Εφευρέθηκε η τυπογραφία (Ι. Γουτεμβέργιος, 1450)

Πίνακας του Ελ Γκρέκο

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για την Αναγέννηση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το κίνημα της Αναγέννησης εμφανίστηκε στην Ευρώπη κατά τον 16^ο αιώνα. Στην Αναγέννηση έχουμε ανάπτυξη των τεχνών, των γραμμάτων και των επιστημών. Η Αναγέννηση άρχισε με την μελέτη του αρχαίου ελληνικού και ρωμαϊκού πολιτισμού. Σ’ αυτό βοήθησαν και οι Έλληνες λόγιοι που κατέφυγαν στην δυτική Ευρώπη μετά την διάλυση του βυζαντινού κράτους (1453). Η Αναγέννηση ξεκίνησε από την Ιταλία και στη συνέχεια εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Σημαντικές μορφές της Αναγέννησης ήταν οι ζωγράφοι Λεονάρντο ντα Βίντσι,  Μιχαήλ Άγγελος και ο Έλληνας Δομίνικος Θεοτοκόπουλος (Ελ Γκρέκο), ο Ολλανδός θεολόγος και φιλόλογος Έρασμος,  ο Άγγλος θεατρικός συγγραφέας Σαίξπηρ και ο Ισπανός συγγραφέας Θερβάντες που έγραψε το μυθιστόρημα ‘Δον Κιχώτης’.

Στην Αναγέννηση εκτός από τα γράμματα αναπτύχθηκαν και οι επιστήμες. Ο Ιταλός Γαλιλαίος και ο Πολωνός Κοπέρνικος ήταν σπουδαίοι αστρονόμοι που έζησαν στην εποχή της Αναγέννησης.

Ο μοναχός Μαρτίνος Λούθηρος

ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Τι γνωρίζετε για την θρησκευτική μεταρρύθμιση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στις αρχές του 16^ου αιώνα οι Προτεστάντες, με επικεφαλής τον Γερμανό μοναχό Μαρτίνο Λούθηρο, εναντιώθηκαν στην αυταρχική εξουσία και στις καταχρήσεις του Πάπα της Ρώμης και αποσπάστηκαν από την Καθολική εκκλησία. Έτσι δημιουργήθηκε η Προτεσταντική εκκλησία (Διαμαρτυρόμενοι).

ΑΠΟ ΤΙΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΣΤΟΝ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ (σελ. 16)

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι γνωρίζετε για τον Διαφωτισμό;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το κίνημα του Διαφωτισμού ξεκίνησε τον 18^ο αιώνα από την Αγγλία, καλλιεργήθηκε όμως περισσότερο στη Γαλλία. Οι Διαφωτιστές έδωσαν έμφαση στον φωτισμό των ανθρώπων μέσω της παιδείας (της μόρφωσης) προκειμένου να κατανοήσουν τα δικαιώματά τους. Ο Βολταίρος μίλησε για την αναξιθρησκία, ο Ρουσσώ για την ελευθερία και την ισότητα, ο Τζων Λόκ και ο Μοντεσκιέ για την αξία των νόμων. Οι άνθρωποι του Διαφωτισμού εναντιώθηκαν στα θανατική ποινή και στα βασανιστήρια, στη δουλεία και στον πόλεμο.

Η ΑΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΚΑΙ Η ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ (σελ. 20)

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι γνωρίζετε για την Αμερικανική επανάσταση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι κάτοικοι της Αμερικής εξεγέρθηκαν ζητώντας την ανεξαρτησία τους από τους Βρετανούς. Τελικά κατάφεραν να νικήσουν  και το 1776 υπέγραψαν την Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας. Με αυτήν τάχθηκαν κατά του θεσμού της βασιλείας και έτσι ιδρύθηκε το κράτος των ΗΠΑ.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για την Γαλλική επανάσταση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το 1789 ξέσπασε η Γαλλική επανάσταση. Οι επαναστάτες επηρεασμένοι από τις αρχές του Διαφωτισμού κατάφεραν να γκρεμίσουν τη μοναρχία στη Γαλλία. Κεντρικό τους σύνθημα ήταν ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ-ΙΣΟΤΗΤΑ-ΑΔΕΛΦΟΣΥΝΗ. Οι ιδέες της Γαλλικής επανάστασης στάθηκαν φωτεινός φάρος για πολλούς καταπιεσμένους λαούς της Ευρώπης όπως ο ελληνικός.

  

  

ΕΝΟΤΗΤΑ Β

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ

Η οθωμανική αυτοκρατορία

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ (σελ. 28)

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι απέγιναν τα εδάφη της βυζαντινής αυτοκρατορίας μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους το 1453;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς Τούρκους (1453) σχεδόν όλος ο ελληνικός χώρος έπεσε στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων μέχρι το 1821 όταν ξέσπασε η Ελληνική επανάσταση. Μόνο τα Επτάνησα θα μείνουν στην κατοχή των Βενετών, των Γάλλων και των Άγγλων.

Η περίοδος 1453 – 1821 στην οποία οι Έλληνες ζούσαν υπόδουλοι στους Τούρκους ονομάστηκε Τουρκοκρατία. Οι σκλαβωμένοι Έλληνες (ραγιάδες) υπέφεραν πολλά δεινά για 400 χρόνια περίπου. Κατάφεραν όμως να διασώσουν την ταυτότητά τους και να μην αφομοιωθούν από τους δυνάστες τους χάρη στην θρησκεία τους, την γλώσσα τους και στην ιστορία τους.

  

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για το ‘Ρεμπελιό των ποπολάρων’;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το 1628 οι Έλληνες της Ζακύνθου εξεγέρθηκαν εναντίον των Βενετών κατακτητών χωρίς όμως να καταφέρουν τα πετύχουν να κερδίσουν την ελευθερία τους. Η εξέγερση αυτή ονομάστηκε ¨Ρεμπελιό των ποπολάρων¨.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΥΠΟΔΟΥΛΩΝ (σελ. 32)

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι υπόδουλοι Έλληνες στα χρόνια της τουρκοκρατίας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι μεγαλύτερες δυσκολίες των υπόδουλων στα χρόνια της τουρκοκρατίας ήταν: α)ο κεφαλικός φόρος (χαράτσι), β)το παιδομάζωμα, γ)ο βίαιος εξισλαμισμός και δ)η βία και η καταπίεση των Τούρκων.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για τον κεφαλικό φόρο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι Τούρκοι επέβαλλαν σε κάθε ραγιά (υπόδουλο χριστιανό) ετήσιο φόρο για να έχει το δικαίωμα να καλλιεργεί τη γη του. Ο φόρος αυτός ονομάζονταν κεφαλικός φόρος ή χαράτσι.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Τι γνωρίζετε για το παιδομάζωμα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το πιο σκληρό απ’ ‘όλα τα μέτρα των Τούρκων ήταν το παιδομάζωμα που ονομάστηκε και ‘φόρος αίματος’. Άρπαζαν ένα μικρό αγόρι από κάθε χριστιανικό σπίτι και το εκπαίδευαν κατάλληλα για να γίνει γενίτσαρος, φανατικός μουσουλμάνος στρατιώτης. Έπρεπε να ξεχάσουν την οικογένειά τους, την πίστη τους και να υπερασπίζονται τον σουλτάνο μέχρι θανάτου.

Ο νεομάρτυρας άγιος Ιωάννης ο εκ Κονίτσης

ΕΡΩΤΗΣΗ 4: Τι γνωρίζετε για τον εξισλαμισμό;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ένα από τα αγριότερα μέτρα των Τούρκων ήταν ο βίαιος εξισλαμισμός των ραγιάδων. Ανάγκαζαν τους χριστιανούς να ασπαστούν τον μουσουλμανισμό προσφέροντάς τους διάφορα ανταλλάγματα. Πολλοί χριστιανοί προτίμησαν τον μαρτυρικό θάνατο παρά να προδώσουν την πίστη τους στον Χριστό. Αυτούς η εκκλησία μας του τιμά και ονομάζονται νεομάρτυρες. Αρκετοί υποχώρησαν  και έγιναν μουσουλμάνοι. Κρυφά όμως παρέμειναν χριστιανοί. Αυτοί ήταν οι κρυπτοχριστιανοί.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ (σελ. 36)

ΕΡΩΤΗΣΗ1: Ποιος ήταν ο ρόλος του Πατριάρχη στα χρόνια της τουρκοκρατίας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο Πατριάρχης εκτός από θρησκευτικός ηγέτης ήταν και εκπρόσωπος των υπόδουλων χριστιανών Ελλήνων και ήταν υποχρεωμένος να λογοδοτεί στον Σουλτάνο για τις πράξεις τους. Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας η εκκλησία δεν είχε μόνο θρησκευτικά καθήκοντα αλλά αποφάσιζε και για τις διενέξεις μεταξύ των χριστιανών. Παράλληλα ο Πατριάρχης είχε το δικαίωμα να ιδρύει σχολεία και να επιβάλλει ειδική φορολογία στους πιστούς.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για τους Φαναριώτες;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι Φαναριώτες ήταν Έλληνες που κατοικούσαν στην συνοικία Φανάρι της Κωνσταντινούπολης όπου βρίσκονταν και το Πατριαρχείο. Ήταν μορφωμένοι, γνώριζαν ξένες γλώσσες και ο σουλτάνος τους διόριζε σε υψηλές θέσεις. Γνωστά ονόματα Φαναριωτών ήταν ο Υψηλάντης, ο Μαυροκορδάτος κ.ά.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Τι γνωρίζετε για τους δημογέροντες;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι δημογέροντες ή κοτζαμπάσηδες ή προύχοντες ή προεστοί ήταν οι Έλληνες  τοπικοί άρχοντες σε κάθε περιοχή. Εκλέγονταν κάθε χρόνο από τους κατοίκους που συγκεντρώνονταν στο προαύλιο της εκκλησίας. Για να γίνει κάποιος Έλληνας προεστός έπρεπε να είναι αρεστός στους Τούρκους. Στα καθήκοντά τους ήταν η είσπραξη των φόρων και η εκδίκαση υποθέσεων για κτηματικές διαφορές.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΟΙ ΚΛΕΦΤΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΜΑΤΟΛΟΙ (σελ. 40)

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι ήταν οι κλέφτες στα χρόνια της τουρκοκρατίας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στα χρόνια της τουρκοκρατίας πολλοί Έλληνες, επειδή δεν άντεχαν την καταπίεση των Τούρκων, κατέφευγαν και κρύβονταν στα βουνά. Από εκεί πολεμούσαν τους Τούρκους. Οι κλέφτες προστάτευαν τους Έλληνες και γι’ αυτό ο λαός τους θεωρούσε ήρωες. Τραγουδούσαν τα κατορθώματά τους με τα τραγούδια της κλεφτουριάς.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για τους αρματολούς;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι Τούρκοι για να καταδιώκουν τους κλέφτες καθιέρωσαν τον θεσμό των αρματολών. Οι αρματολοί, καθώς ήταν Έλληνες, τις περισσότερες φορές συνεργάζονταν με τους κλέφτες και συνέβαινε άλλες φορές οι κλέφτες να γίνονται αρματολοί και άλλες το αντίθετο.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Πώς ζούσαν οι κλέφτες;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Κάθε ομάδα κλεφτών είχε τον αρχηγό της που τον έλεγαν καπετάνιο. Είχαν την δική τους σημαία, το μπαϊράκι. Στον ελεύθερο χρόνο τους εξασκούνταν στο σημάδι με τα όπλα και με το σπαθί και γυμνάζονταν. Πολεμούσαν τους Τούρκους με ενέδρες και αιφνιδιασμούς. Η τακτική αυτή ονομάστηκε κλεφτοπόλεμος.

ΕΡΩΤΗΣΗ 4: Ποια ήταν η προσφορά των κλεφτών στον αγώνα του Γένους;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι κλέφτες και οι αρματολοί πολεμώντας τους Τούρκους έδιναν ελπίδα και θάρρος στους σκλαβωμένους Έλληνες. Οι κλεφταρματολοί ήταν οι πρώτοι αγωνιστές της ελευθερίας των Ελλήνων.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΗ (σελ. 44)

Ελληνικά καράβια του 1821

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι γνωρίζετε για την συνθήκη του Κιουτσούκ – Καϊναρτζή;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το 1774 υπογράφηκε  η συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή ανάμεσα στους Τούρκους και στους Ρώσους. Η συμφωνία αυτή προέβλεπε ότι τα ρωσικά πλοία μπορούσαν να πλέουν ελεύθερα στις θάλασσες του οθωμανικού κράτους. Τη συμφωνία αυτή την εκμεταλλεύτηκαν οι Έλληνες και ύψωναν στα πλοία τους την ρωσική σημαία. Έτσι οι Τούρκοι δεν είχαν το δικαίωμα να τους πειράξουν. Με τον τρόπο αυτό αναπτύχθηκε η ελληνική ναυτιλία και τα πλοία αυτά θα χρησιμοποιηθούν αργότερα με την έναρξη της επανάστασης εναντίον των Τούρκων με μεγάλη επιτυχία. 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΩΝ ΠΑΡΟΙΚΙΩΝ (σελ. 48)

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι ήταν οι παροικίες των Ελλήνων και ποια ήταν η προσφορά τους στον υπόδουλο ελληνισμό;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η ανάπτυξη του εμπορίου αλλά και οι σκληρές συνθήκες ζωής έκανα αρκετούς Έλληνες  να καταφύγουν στο εξωτερικό. Οι κοινότητες αυτές των Ελλήνων ονομάζονταν παροικίες και οι σημαντικότερες ιδρύθηκαν στην Οδησσά της Ρωσίας, στη Βιέννη, στην Τεργέστη της Ιταλίας, στο Παρίσι και στην Μολδοβλαχία.

Οι πλούσιοι Έλληνες των παροικιών πρόσφεραν πολλά στον υπόδουλο Ελληνισμό. Έδιναν χρήματα για να γίνουν σχολεία στην πατρίδα, τύπωναν βιβλία, άνοιγαν τυπογραφία, βοηθούσαν Ελληνόπουλα να σπουδάσουν. Γενικά οι Έλληνες των παροικιών συνέβαλαν πολύ στη πνευματική αναγέννηση των υπόδουλων Ελλήνων και τους βοήθησαν να επαναστατήσουν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ (σελ. 52)

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι γνωρίζετε για τους δασκάλους του Γένους;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι δάσκαλοι του Γένους ήταν μορφωμένοι Έλληνες με μεγάλη αγάπη για την πατρίδα. Ήθελαν να βοηθήσουν τους σκλαβωμένους συμπατριώτες τους να βγουν από την αμάθεια και την δουλεία. Με το έργο τους μετέφεραν τις ιδέες του Διαφωτισμού από την Ευρώπη στην Ελλάδα. Οι σπουδαιότεροι δάσκαλοι του Γένους ήταν ο Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Αδαμάντιος Κοραής, ο Ρήγας Φεραίος, ο Άνθιμος Γαζής, ο Θεόφιλος Καΐρης κ.ά.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: Ο ΡΗΓΑΣ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ ΚΑΙ Ο ΑΔ. ΚΟΡΑΗΣ (σελ. 58)

Ο Ρήγας Φεραίος

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι γνωρίζετε για τον Ρήγα Φεραίο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο Ρήγας γεννήθηκε το 1757 στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας, το οποίο στην αρχαιότητα ονομάζονταν Φερές. Αγαπούσε τη μόρφωση και γρήγορα μπήκε στην υπηρεσία των Φαναριωτών στην Κωνσταντινούπολη. Αργότερα πήγε στο Βουκουρέστι ως γραμματέας του ηγεμόνα της Βλαχίας. Εκεί γνώρισε και επηρεάστηκε από τις ιδέες του Διαφωτισμού. Από τότε έβαλε σκοπό της ζωής του την απελευθέρωση της πατρίδας από τον τουρκικό ζυγό.

Το συγγραφικό του έργο ήταν μεγάλο. Εξέδωσε βιβλίο Φυσικής για σχολική χρήση, έναν μεγάλο χάρτη της Ελλάδας, την περίφημη ‘Χάρτα της Ελλάδας’. Έγραψε τον Θούριο ένα επαναστατικό τραγούδι.

Όραμα του Ρήγα ήταν να συνεργαστούν και να αγωνιστούν για την ελευθερία τους όλοι οι βαλκανικοί λαοί.

Δυστυχώς όμως η δράση του προδόθηκε και οι Αυστριακοί τον συνέλαβαν και τον παρέδωσαν στους Τούρκους. Αυτοί τον θανάτωσαν μαζί με τους συντρόφους του το 1797.
ΒΙΝΤΕΟ: ΡΗΓΑΣ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ, 7'

Ο Αδαμάντιος Κοραής

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για τον Αδαμάντιο Κοραή;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο Αδαμάντιος Κοραής κατάγονταν από πλούσια οικογένεια της Χίου. Στην αρχή σπούδασε στη Σμύρνη και στη συνέχεια πήγε στο Παρίσι όπου σπούδασε ιατρική. Εκεί γνώρισε από κοντά την γαλλική επανάσταση και τις φιλελεύθερες ιδέες της.

Ο Κοραής ασχολήθηκε κυρίως με την μελέτη των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Πίστευε ότι για να ελευθερωθεί το ελληνικό έθνος πρέπει  πρώτα να φωτιστεί μέσω της παιδείας. Έγινε πολύ γνωστός για την μόρφωσή του και πολλοί δάσκαλοι ζητούσαν τις συμβουλές του.

Ο Αδαμάντιος Κοραής συνέβαλε σημαντικά στην ιδεολογική προετοιμασία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9: ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ (σελ. 62)

Ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος στα χέρια των βασανιστών

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι γνωρίζετε για το επαναστατικό κίνημα του Διονύσιου του Φιλόσοφου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το 1611 εκδηλώθηκε στην Θεσσαλία και στην Ήπειρο ένα επαναστατικό κίνημα με αρχηγό τον επίσκοπο Διονύσιο τον Φιλόσοφο. Ο φλογερός αυτός ιεράρχης κατόρθωσε να ξεσηκώσει πολλούς κατοίκους των περιοχών αυτών εναντίων των τυράννων. Το επαναστατικό κίνημα όμως δεν ήταν καλά οργανωμένο κι έτσι οι Τούρκοι κατάφεραν να το καταπνίξουν. Συνέλαβαν τον Διονύσιο και τον θανάτωσαν με μαρτυρικό τρόπο.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για τα ‘Ορλωφικά’;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το 1769 στην Πελοπόννησο ξέσπασε ένα επαναστατικό κίνημα που έμεινε στην ιστορία με το όνομα «Ορλωφικά». Το κίνημα αυτό το οργάνωσαν Ρώσοι αξιωματικοί με το όνομα Ορλώφ για να κάνουν αντιπερισπασμό στους Τούρκους. Η επανάσταση αυτή πήρε μεγάλες διαστάσεις και έφτασε μέχρι τη Στερεά. Οι Ρώσοι όμως εγκατέλειψαν τους Έλληνες και οι Τούρκοι κατάφεραν να σβήσουν αυτό το επαναστατικό κίνημα προκαλώντας μεγάλες συμφορές. Η φράση «κατακαημένε μου μωριά» έμεινε από τότε.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Τι γνωρίζετε για το κίνημα του Λάμπρου Κατσώνη;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το 1788 ξέσπασε επανάσταση στα ελληνικά νησιά εναντίον των Τούρκων. Αρχηγός του κινήματος ήταν ο Λάμπρος Κατσώνης, Έλληνας αξιωματικός του ρωσικού στρατού. Ο Κατσώνης κατάφερε με τον μικρό του στόλο να κυριαρχήσει στο Αιγαίο και να γίνει ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων. Όμως οι Ρώσοι έκανα ειρήνη με τους Τούρκους και ο Λάμπρος Κατσώνης εγκαταλείφθηκε. Τελικά ο στόλος του έπαθε μεγάλη καταστροφή σε ναυμαχία που έγινε κοντά στο νησί της Άνδρου.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10: ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΣΟΥΛΙΩΤΩΝ, (σελ. 65)

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Ποιες περιοχές της Ελλάδας έμειναν αδούλωτες στους Τούρκους;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τρεις περιοχές της Ελλάδας κατάφεραν να μείνουν ελεύθερες από τον τουρκικό ζυγό. Το Σούλι στην Ήπειρο, η Μάνη στην Πελοπόννησο και τα Σφακιά στην Κρήτη.

Το μνημείο στο Ζάλογγο

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για τον χορό του Ζαλόγγου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι Σουλιώτες ήταν πολύ ικανοί πολεμιστές. Βρίσκονταν συνεχώς σε πόλεμο με τους Τούρκους και κυρίως με τον Αλή πασά των Ιωαννίνων.

Το 1803, μετά από σκληρή πολιορκία, οι Σουλιώτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το Σούλι. Στο Κούγκι ο καλόγερος Σαμουήλ ανατίναξε την μπαρουταποθήκη για να πεθάνουν και να μην πέσουν οι πολεμιστές ζωντανοί στα χέρια των Τούρκων. Οι Σουλιώτισσες κατέφυγαν στο Ζάλογγο. Για μα μην πέσουν ζωντανές στα χέρια των Τούρκων του Αλή πασά που τους καταδίωκαν, πιάστηκαν στο χορό και μία μία πηδούσαν στον γκρεμό μαζί με τα απιδιά τους.

  

ΕΝΟΤΗΤΑ Γ’: Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (σελ. 74)

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι γνωρίζετε για την ίδρυση και τους σκοπούς της Φιλικής Εταιρείας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το 1814 συναντήθηκαν στην Οδησσό της Ρωσίας τρεις Έλληνες έμποροι ο Αθανάσιος Τσακάλωφ, ο Νικόλαος Σκουφάς και ο Εμμανουήλ Ξάνθος. Αποφάσισαν να ιδρύσουν και να οργανώσουν μια μυστική οργάνωση που την ονόμασαν Φιλική Εταιρεία ή εταιρεία των Φιλικών. Σκοπός της οργάνωσης ήταν να προετοιμάσουν τους σημαντικότερους Έλληνες ώστε να προετοιμάσουν επανάσταση εναντίων των Τούρκων.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για τον αρχηγό της Φιλικής Εταιρεία και για την οικονομική της ενίσχυση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Για να είναι πιο αποτελεσματική η δράση της Φιλικής Εταιρείας οι ιδρυτές της μετέφεραν την έδρα της από την Οδησσό στην Κωνσταντινούπολη.  Ζήτησαν από τον Ιωάννη Καποδίστρια, που ήταν υπουργός των Εξωτερικών της Ρωσίας, να αναλάβει την αρχηγία της οργάνωσης. Αυτός όμως αρνήθηκε γιατί πίστευε ότι την συγκεκριμένη εποχή δεν υπήρχε ευνοϊκό κλίμα στην Ευρώπη. Στη συνέχεια απευθύνθηκαν στον Αλέξανδρο Υψηλάντη που ήταν αξιωματικός στον ρωσικό στρατό. Αυτός δέχτηκε να αναλάβει επικεφαλής της οργάνωσης.

Ο Παναγιώτης Σέκερης που ήταν πλούσιος έμπορος διέθεσε την περιουσία του για την δράση της Φιλικής Εταιρείας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΜΟΛΔΟΒΛΑΧΙΑ (σελ. 78)

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Για ποιους λόγους ξεκίνησε η επανάσταση από την Μολδοβλαχία;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η επανάσταση ξέσπασε αρχικά στην Μολδοβλαχία για τους παρακάτω λόγους:

-Βρίσκονταν κοντά η Ρωσία από την οποία οι επαναστάτες ήλπιζαν σε βοήθεια.

-Για να περάσει ο τουρκικός στρατός χρειάζονταν την άδεια της Ρωσίας.

-Η Μολδοβλαχία διοικούνταν από Έλληνες Φαναριώτες.

-Οι επαναστάτες ήλπιζαν να ξεσηκωθούν και οι άλλοι βαλκανικοί λαοί.

-Για να δημιουργήσουν αντιπερισπασμό στους Τούρκους όταν θα ξεσπούσε η επανάσταση και στην Πελοπόννησο.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Πότε και πώς άρχισε η επανάσταση στη Μολδοβλαχία;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στις 22 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης με 6.000 στρατιώτες πέρασε τα σύνορα με τη Ρωσία και μπήκε στην Μολδοβλαχία. Στην δύναμη του Υψηλάντη εντάχθηκε κι ένα σώμα 450 εθελοντών από Έλληνες φοιτητές πανεπιστημίων της Ευρώπης. Αυτός ήταν ο Ιερός λόχος.  Στην πόλη Ιάσιο έβγαλε επαναστατική προκήρυξη με την οποία καλούσε όλους τους Έλληνες να επαναστατήσουν εναντίων των Τούρκων.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Τι γνωρίζετε για την μάχη στο Δραγατσάνι;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:  Οι Τούρκοι επιτέθηκαν στους επαναστάτες με δύναμη 30.000 στρατιωτών. Η αποφασιστική μάχη δόθηκε στο Δραγατσάνι της Μολδοβλαχίας στις 8 Ιουνίου 1821. Οι ελληνικές δυνάμεις ηττήθηκαν με μεγάλες απώλειες. Τη μεγαλύτερη καταστροφή έπαθαν οι φοιτητές του Ιερού Λόχου. Πό τους 450 σκοτώθηκαν οι 200. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κατέφυγε στην Αυστρία. Εκεί οι Αυστριακοί τον συνέλαβαν και τον φυλάκισαν μέχρι το 1827.

ΕΡΩΤΗΣΗ 4: Για ποιους λόγους απέτυχε η επανάσταση στη Μολδοβλαχία;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η επανάσταση στη Μολδοβλαχία απέτυχε για τους παρακάτω λόγους:

-Ο στρατός του Υψηλάντη ήταν απείθαρχος και όχι καλά προετοιμασμένος.

-Η Ρωσία επέτρεψε την είσοδο του τουρκικού στρατού στη Μολδοβλαχία.

-Ο Πατριάρχης για να σώσει τους έλληνες της Κωνσταντινούπολης αφόρισε τους επαναστάτες.

-Ο ντόπιος πληθυσμός δεν συμμετείχε στην επανάσταση.

-Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις ήταν αντίθετες στις επαναστάσεις.

ΒΙΝΤΕΟ: Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΜΟΛΔΟΒΛΑΧΊΑ, 13'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ (σελ. 82)

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Για ποιους λόγους άρχισε η επανάσταση στον ελλαδικό χώρο από την Πελοπόννησο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η επανάσταση άρχισε από την Πελοπόννησο  για τους παρακάτω λόγους;

-Στην Πελοπόννησο οι Έλληνες υπερτερούσαν αριθμητικά από τους Τούρκους.

-Ο τουρκικός στρατός της Πελοποννήσου με αρχηγό τον Χουρσίτ πασά βρίσκονταν στην Ήπειρο όπου πολεμούσε τον Αλή πασά των Ιωαννίνων.

-Η Πελοπόννησος βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση από την Κωνσταντινούπολη και τα ισχυρά κέντρα των Τούρκων.

-Στην Πελοπόννησο η Φιλική Εταιρεία είχε κάνει καλή προετοιμασία.

-Στην Πελοπόννησο υπήρχαν ικανοί και έμπειροι πολεμιστές (Μανιάτες).

-Η Πελοπόννησος προστατεύονταν από το ναυτικό των νησιών του Αιγαίου.

Ο Παπαφλέσσας και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Ποιοι ήταν οι κυριότεροι πρωταγωνιστές της επανάστασης στην Πελοπόννησο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στις αρχές του 1821 οι Φιλικοί Παπαφλέσσας και Κολοκοτρώνης  έφτασαν στην Πελοπόννησο και σε συνεργασία με τους προεστούς και τους αρχιερείς προετοίμασαν την έναρξη της επανάστασης. Τον Ιούνιο του 1821 έφτασε στην Πελοπόννησο ο Δημήτριος Υψηλάντης, αδελφός του Αλέξανδρου, για να αναλάβει την αρχηγία της επανάστασης.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Πώς άρχισε η επανάσταση στην Πελοπόννησο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: η επανάσταση άρχισε τον Μάρτιο του 1821 στην Πελοπόννησο με επιθέσεις των Ελλήνων εναντίων των Τούρκων στα Καλάβρυτα και στο Αίγιο (Βοστίτσα). Στις 23 Μαρτίου 1821 οι Έλληνες επαναστάτες ελευθέρωσαν την Καλαμάτα. Στην Πάτρα ο μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλόγησε την σημαία της επανάστασης και σχημάτισαν επαναστατική επιτροπή.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ

Ο Πανουργιάς

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι γνωρίζετε για την έναρξη της επανάστασης στη Στερεά Ελλάδα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στην αρχή η επανάσταση εκδηλώθηκε στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα. Ο Πανουργιάς πολιόρκησε την Άμφισσα (Σάλωνα) και την ελευθέρωσε από τους Τούρκους. Στη συνέχεια οι Έλληνες ελευθέρωσαν το Λιδωρίκι, τη Λιβαδειά, την Αταλάντη και την Θήβα. Στη συνέχεια οι επαναστάτες κατευθύνθηκαν στην Αθήνα και οι Τούρκοι κλείστηκαν στην Ακρόπολη. Η πόλη της Χαλκίδας ελευθερώθηκε από τον Υδραίο ναύαρχο Κριεζή.

Αμέσως μετά η επανάσταση εξαπλώθηκε στην Δυτική Στερεά. Εκεί οι Έλληνες ελευθέρωσαν το Μεσολόγγι και το Αγρίνιο (Βραχώρι).

Ο Αθανάσιος Διάκος

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για την μάχη της Αλαμάνας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Για να καταπνίξει την επανάσταση στη Στερεά Ελλάδα ο Χουρσίτ πασάς έστειλε από τα Γιάννενα τους Κιοσέ Μεχμέτ και τον Ομέρ Βρυώνη με πολυάριθμο στρατό. Στις 23 Απριλίου 1821 οι Τούρκοι νίκησαν τους Έλληνες τραυματίζοντας σοβαρά τον Πανουργιά και σκοτώνοντας τον επίσκοπο Σαλώνων Ησαΐα. Στη μάχη της Αλαμάνας τραυματίστηκε και πιάστηκε αιχμάλωτος ο Αθανάσιος Διάκος. Ο Ομέρ Βρυώνης θαυμάζοντας το θάρρος του, ζήτησε από τον Αθανάσιο Διάκο να προσχωρήσει στον στρατό του. Ο ήρωας όμως αρνήθηκε και οι Τούρκοι τον θανάτωσαν με μαρτυρικό τρόπο.

ΒΙΝΤΕΟ: Ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ, 14'

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος

ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Τι γνωρίζετε για την μάχη στο χάνι της Γραβιάς;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο παλιός οπλαρχηγός της Στερεάς Ελλάδας Οδυσσέας Ανδρούτσος κλείστηκε στο χάνι της Γραβιάς με 118 άντρες και περίμενε να περάσει ο τουρκικός στρατός. Η μάχη κράτησε ολόκληρη την ημέρα και οι Έλληνες προκάλεσαν μεγάλες απώλειες στους Τούρκους. Σκότωσαν περισσότερους από 800 Τούρκους στρατιώτες και οι Έλληνες έχασαν μόνον 6. Ο Ομέρ Βρυώνης έστειλε στη Λαμία να του φέρουν κανόνια για να γκρεμίσει το χάνι. Τη νύχτα όμως οι ήρωες του Οδυσσέα Ανδρούτσου βγήκαν κρυφά από το χάνι περνώντας ανάμεσα από τους Τούρκους. Είχαν καταφέρει να εκδικηθούν τον άδικο θάνατο του Αθανάσιου Διάκου και του επισκόπου Ησαΐα.

ΒΙΝΤΕΟ: Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ, 16'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ (σελ. 90)

Η Μπουμπουλίνα

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Σε ποια νησιά άρχισε πρώτα η επανάσταση το 1821;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Πρώτα επαναστάτησαν οι Σπέτσες με αρχηγό την Μπουμπουλίνα και ακολούθησε η Ύδρα με τον πλοίαρχο Αντώνη Οικονόμου. Στις Κυκλάδες η Μαντώ Μαυρογένους ξεσήκωσε τους κατοίκους της Μυκόνου. Επαναστάτησαν ακόμη η Σάμος, τα Ψαρά και η Κάσος. Μεγάλες επιτυχίες στη θάλασσα εναντίων των Τούρκων πέτυχαν οι ήρωες Δημήτριος Παπανικολής, Κωνσταντίνος Κανάρης και Ανδρέας Μιαούλης.

Ο Ανδρέας Μιαούλης

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για την ναυμαχία στον κόλπο του Γέροντα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σε ναυμαχία που έγινε στον κόλπο του Γέροντα,  στα παράλια της Μικράς Ασίας, ο ελληνικός στόλος κατάφερε να νικήσει τον τεράστιο τουρκικό στόλο. Ο ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης προκάλεσε σύγχυση στα εχθρικά πλοία με επιδέξιους ελιγμούς που πραγματοποίησε. Χρησιμοποιώντας πυρπολικά κατέστρεψαν μια τουρκική φρεγάτα με 1.000 ναύτες. Μετά από αυτήν την πανωλεθρία ο τουρκικός στόλος κρύφτηκε  από τους Έλληνες.

Η καταστροφή της Χίου

ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Τι γνωρίζετε για την καταστροφή της Χίου από τους Τούρκους;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το 1822 ο τουρκικός στόλος με ναύαρχο τον Καρά Αλή κινήθηκε εναντίον της Χίου που είχε επαναστατήσει. Χιλιάδες Τούρκοι στρατιώτες αποβιβάστηκαν στο νησί και το κατέστρεψαν ολοσχερώς. Η θηριωδία των Τούρκων άφησε άφωνη την Ευρώπη. Από τους κατοίκους της Χίου οι 25 χιλιάδες σφάχτηκαν από τους τυράννους και 45 χιλιάδες αιχμαλωτίστηκαν και πουλήθηκαν ως σκλάβοι.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ, ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ (σελ. 94)

Το μνημείο ατο Πέτα της Άρτας

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι γνωρίζετε για τη μάχη στο Πέτα της Άρτας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μετά την εξόντωση του Αλή πασά ο Χουρσίτ  ετοιμαζόταν να επιστρέψει στην Πελοπόννησο για να καταπνίξει την επανάσταση. Τότε Έλληνες  και Φιλέλληνες αγωνιστές με επικεφαλής τον πολιτικό Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο κινήθηκαν για να τον σταματήσουν και ταυτόχρονα να βοηθήσουν τους Σουλιώτες που κινδύνευαν. Στη μάχη όμως που έγινε στο Πέτα της Άρτας στις 4 Ιουλίου 1822 οι ελληνικές δυνάμεις ηττήθηκαν εξαιτίας των λαθών του Μαυροκορδάτου. Στη μάχη αυτή οι περισσότεροι Ευρωπαίοι φιλέλληνες που πήραν μέρος στη μάχη σκοτώθηκαν. Οι Σουλιώτες αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν και εγκατέλειψαν για μια ακόμη φορά το Σούλι.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για την επανάσταση στη Θεσσαλία;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Θεσσαλία επαναστάτησε τον Μάιο του 1821 υπό την ηγεσία του φιλικού Άνθιμου Γαζή. Πρώτα ξεσηκώθηκε το Πήλιο και μετά ο Βόλος και το Βελεστίνο. Στη Λάρισα όμως οι Τούρκοι διατηρούσαν ισχυρό στρατό και γρήγορα η επανάσταση στη Θεσσαλία έσβησε.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Τι γνωρίζετε για την επανάσταση στη Μακεδονία;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το 1821 εξεγέρθηκε και η Μακεδονία εναντίων των Τούρκων με επικεφαλής τον Σερραίο μεγαλέμπορο και μέλος της Φιλικής Εταιρείας Εμμανουήλ Παππά. Ισχυρές τουρκικές δυνάμεις πολιόρκησαν την Νάουσα τον Απρίλιο του 1822 και την κατέλαβαν. Η πόλη καταστράφηκε και οι γυναίκες για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων πήδησαν μαζί με τα παιδιά τους στον γκρεμό της Αραπίτσας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΤΡΙΠΟΛΙΤΣΑΣ (σελ. 98)

Ο θεόδωρος Κολοκοτρώνης

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι γνωρίζετε για την απελευθέρωση της Τριπολιτσάς;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σε σύσκεψη που έκαναν οι οπλαρχηγοί της Πελοποννήσου, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης πρότεινε να πολιορκήσουν την Τριπολιτσά που ήταν την εποχή εκείνη το διοικητικό κέντρο των Τούρκων και η έδρα του Χουρσίτ πασά. Ο Κολοκοτρώνης πίστευε ότι αν έπεφτε η Τριπολιτσά, τα υπόλοιπα κάστρα της Πελοποννήσου δεν θα άντεχαν για πολύ. Γρήγορα οι Έλληνες πολιόρκησαν την πόλη με αρχηγούς τον Κολοκοτρώνη, τον Αναγνωσταρά και τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Ο Χουρσίτ από την Ήπειρο έστειλε τον Μουσταφάμπεη με 3.500 στρατιώτες για να χτυπήσει τους επαναστάτες. Σε μια μάχη που δόθηκε στο Βαλτέτσι οι Έλληνες θα πετύχουν την πρώτη αποφασιστική νίκη. Η πολιορκία της Τριπολιτσάς κράτησε μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1821 όταν οι Τούρκοι της πόλης, καθώς δεν είχαν βοήθεια από πουθενά, αναγκάστηκαν να παραδοθούν. Οι Έλληνες μπήκαν στην Τριπολιτσά και έσφαξαν 10.000 Τούρκους. Ήταν η μεγαλύτερη σφαγή που προξένησαν κατά τα χρόνια της επανάστασης. Ήθελαν έτσι να εκδικηθούν για τα 400 χρόνια σκλαβιάς από τους Τούρκους.

ΒΙΝΤΕΟ: Ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ, 60'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΝΑΡΗ (σελ. 102)

Ο Κωνσταντινος Κανάρης

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Πώς ο Κωνσταντίνος Κανάρης εκδικήθηκε τους Τούρκους για την καταστροφή της Χίου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τον Ιούλιο του 1822 ο τουρκικός στόλος βρισκόταν στη Χίο. Ο Κωνσταντίνος Κανάρης, παράτολμος καθώς ήταν, σχεδίασε να ανατινάξει το μεγαλύτερο πλοίο των Τούρκων. Περίμενε την βραδιά που είχαν μια μεγάλη θρησκευτική γιορτή, το μπαϊράμι. Ετοίμασε το πυρπολικό του και μ’ αυτό ανατίναξε την ναυαρχίδα των Τούρκων πάνω στην οποία βρίσκονταν ο ίδιος ο ναύαρχος Καρά Αλής μαζί με 2.000 ναύτες. Το τεράστιο πλοίο καταστράφηκε και ο Τούρκος ναύαρχος σκοτώθηκε μαζί με πολλούς ναύτες.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για την επιχείρηση του Κανάρη στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι Τούρκοι με τους Αιγύπτιους είχαν κάνει συμφωνία να χτυπήσουν μαζί τους Έλληνες. Τον Αύγουστο του 1825 ο Κανάρης πρότεινε να πυρπολήσουν τον αιγυπτιακό στόλο στη βάση του στην Αλεξάνδρεια. Σύμφωνα με το σχέδιο, τρία πυρπολικά και δύο πολεμικά πλοία κατέπλευσαν μυστικά  προς την Αίγυπτο. Στο λιμάνι μπήκε μόνο αυτός με το πυρπολικό του. Αναγκάστηκε όμως να του βάλει πρόωρα φωτιά καθώς τον κατάλαβαν και άρχισαν να τον πυροβολούν. Μόλις που κατάφερε να σώσει τη ζωή του.
ΒΙΝΤΕΟ: ΚΩΝ. ΚΑΝΑΡΗΣ, 15'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9: Η ΜΑΧΗ ΣΤΑ ΔΕΡΒΕΝΑΚΙΑ (σελ. 106)

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι γνωρίζετε για τη μάχη στα Δερβενάκια;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Την άνοιξη του 1822 ο πασάς της Λάρισας Δράμαλης με 18.000 στρατιώτες κινήθηκε νότια προς την Πελοπόννησο. Με τον πολυάριθμο στρατό του πέρασε από την Κόρινθο και έφτασε στο Άργος χωρίς οι Έλληνες να προβάλουν αντίσταση. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης μαζί με άλλους οπλαρχηγούς έκλεισαν τα κυριότερα περάσματα και εφάρμοσαν την τακτική της καμένης γης. Κατέστρεψαν τα αποθηκευμένα σιτηρά και έβαλαν φωτιά στα χωράφια. Οι Τούρκοι, πολυάριθμοι καθώς ήταν, εξαντλήθηκαν από την έλλειψη τροφών και αποφάσισαν να επιστρέψουν στην Κόρινθο. Στα Δερβενάκια όμως τους περίμεναν οι Έλληνες με αρχηγούς τον Κολοκοτρώνη, τον Νικηταρά και τον Παπαφλέσσα.

Η μάχη στα Δερβενάκια έγινε στις 26 Ιουλίου 1822 και οι Τούρκοι έπαθαν πανωλεθρία. Έχασαν πολλές χιλιάδες στρατιώτες και πολλά λάφυρα έπεσαν στα χέρια των Ελλήνων. Ο ίδιος ο Δράμαλης κατάφερε μετά βίας να φτάσει στην Κόρινθο όπου  πέθανε από την στενοχώρια του.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10: Ο ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ (σελ. 110)

Ο Μάρκος Μπότσαρης

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι γνωρίζετε για τον θάνατο του ήρωα Μάρκο Μπότσαρη;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η σημαντικότερη μάχη που δόθηκε ανάμεσα στους Έλληνες και στους Τούρκους το 1823 έγινε στο Κεφαλόβρυσο, κοντά στο Καρπενήσι. Οι Έλληνες οπλαρχηγοί της περιοχής ήταν διχασμένοι για το ποιος θα αναλάβει την αρχιστρατηγία της Στερεάς.

Ο Μάρκος Μπότσαρης έσκισε μπροστά τους το δίπλωμα της αρχιστρατηγίας που του είχε δώσει η κυβέρνηση. Τους κάλεσε όλους να τον ακολουθήσουν στη μάχη. Κατά τη διάρκεια όμως της επίθεσης ο ήρωας σκοτώθηκε από εχθρικό βόλι. Οι Σουλιώτες με αυτοθυσία πήραν το νεκρό σώμα του και το μετέφεραν στο Μεσολόγγι όπου και τον έθαψαν με τιμές. Στη μάχη στο Κεφαλόβρυσο χάθηκε ένας από τους γενναιότερους αγωνιστές της Επανάστασης.
ΒΙΝΤΕΟ: ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ, 16'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11: Ο ΙΜΠΡΑΗΜ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ (σελ. 114)

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι γνωρίζετε για επέμβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Επειδή οι Τούρκοι δεν μπορούσαν μόνοι τους να καταπνίξουν την επανάσταση στην Ελλάδα, ζήτησαν τη βοήθεια των Αιγυπτίων. Το 1825 ο πασάς της Αιγύπτου έστειλε τον Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο με 4.500 καλά εκπαιδευμένους στρατιώτες. Η συμφωνία με τους Τούρκους όριζε ότι αν ο Ιμπραήμ κατόρθωνε να καταπνίξει την επανάσταση στην Πελοπόννησο, θα την κρατούσε ο ίδιος.

Ο Παπαφλέσσας

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για την μάχη στο Μανιάκι;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο Παπαφλέσσας που ήταν υπουργός της κυβέρνησης έβλεπε τον κίνδυνο ο Ιμπραήμ να σβήσει την επανάσταση στην Πελοπόννησο καθώς ήταν πολύ ικανός και είχε ιδιαίτερα καλά εκπαιδευμένο στρατό. Ζήτησε από την κυβέρνηση να ελευθερώσουν τον Κολοκοτρώνη και τους άλλους οπλαρχηγούς που τους είχαν φυλακίσει λόγω του εμφυλίου. Ο ίδιος ο Παπαφλέσσας με 300 άντρες έπιασε το ορεινό χωριό Μανιάκι και περίμενε τον Ιμπραήμ που ερχόταν με 4.500 άντρες. Στην άνιση μάχη που δόθηκε τον Μάιο του 1825, ο Παπαφλέσσας μαζί με τους συμπολεμιστές του έχασαν τη ζωή τους σαν τον Λεωνίδα στις Θερμοπύλες.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12: Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ (σελ. 118)

Η έξοδος του Μεσολογγίου 

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι γνωρίζετε για την έξοδο του Μεσολογγίου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τον Δεκέμβριο του 1825 ο Ιμπραήμ με τον στρατό και τον στόλο του έφτασε στο Μεσολόγγι όπου μαζί με τον Κιουταχή πολιόρκησαν στενά την πόλη. Ο Ανδρέας Μιαούλης κατάφερε να σπάσει τον κλοιό και να περάσει λίγα τρόφιμα στους πολιορκημένους. Μια λάθος απόφαση όμως επιδείνωσε την κατάστασή τους. Έφεραν μέσα στην πόλη 9.000 άμαχους των γύρω περιοχών για να τους προστατέψουν. Τα τρόφιμα λιγόστεψαν και οι άνθρωποι άρχισαν να πεθαίνουν από την πείνα. Η κυβέρνηση δεν κατάφερε να στείλει βοήθεια.

Τελικά αποφάσισαν να εγκαταλείψουν κρυφά την πόλη. Η έξοδος των ταλαιπωρημένων Μεσολογγιτών έγινε το βράδυ στις 10 Απριλίου 1826. Η απόφασή τους όμως είχε προδοθεί και οι εχθροί τους περίμεναν. Επικράτησε μεγάλη σύγχυση καθώς άλλοι  έτρεχαν να φύγουν στα βουνά και άλλοι επέστρεψαν στην πόλη. Οι Τούρκοι μπήκαν στο Μεσολόγγι και η σφαγή που προκάλεσαν ήταν από τις χειρότερες της ελληνικής ιστορίας. Από τους  9.000 που επιχείρησαν έξοδο, μόνο 1.800 περίπου σώθηκαν. Η πτώση του Μεσολογγίου συγκίνησε την Ευρώπη. Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός έγραψε το περίφημο ποίημα ‘Ελεύθεροι Πολιορκημένοι’.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Για ποιους λόγους έπεσε το Μεσολόγγι;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το Μεσολόγγι κρατούσαν σπουδαίοι πολεμιστές όπως οι Σουλιώτες Νότης Μπότσαρης και Κίτσος Τζαβέλας. Για ένα διάστημα τους Έλληνες βοηθούσε και ο Άγγλος φιλέλληνας λόρδος Βύρων ο οποίος πέθανε στο Μεσολόγγι από ασθένεια.

Οι λόγοι για τους οποίους έπεσε το Μεσολόγγι είναι:

-Η κυβέρνηση είχε εγκαταλείψει το ναυτικό και δεν μπόρεσε να βοηθήσει.

-Οι οπλαρχηγοί της Στερεάς, όπως ο Καραϊσκάκης, δεν κατάφεραν να βοηθήσουν.

-Οι πολιορκημένοι έφεραν στην πόλη 9.000 γυναικόπαιδα και έτσι τα τρόφιμα εξαντλήθηκαν γρήγορα.

-Η ισχυρή δύναμη του Ιμπραήμ και του Κιουταχή.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ, ΣΟΛΩΜΟΣ, ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ, 4'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13: ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ (σελ. 122)

Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι γνωρίζετε για τον θάνατο του ήρωα Γεώργιου Καραϊσκάκη;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο Καραϊσκάκης, που ήταν αρχιστράτηγος της Στερεάς Ελλάδας, νίκησε τους Τούρκους σε μάχες που έγιναν στο Δίστομο και στην Αράχοβα. Μετά κινήθηκε με τον στρατό του προς την Αθήνα για να χτυπήσει τον Κιουταχή που πολιορκούσε την Ακρόπολη που την υπερασπίζονταν ο στρατηγός Γιάννης Γκούρας.

Η κυβέρνηση τότε αποφάσισε να αναθέσει την διοίκηση των ελληνικών δυνάμεων στους Άγγλους στρατηγούς Τσώρτς και Κόχραν.

Στις 23 Απριλίου 1827, το βράδυ, έγινε μια μικροσυμπλοκή ανάμεσα σε Τούρκους και Έλληνες. Ο Καραϊσκάκης σηκώθηκε και πήγε κοντά να δει τι συμβαίνει. Εκεί, μέσα στη νύχτα, την ημέρα της γιορτής του, μια σφαίρα τον σκότωσε. Μετά από αυτό ο ελληνικός στρατός ηττήθηκε από τους Τούρκους στη μάχη που έγινε στο Φάληρο και ο Γκούρας αναγκάστηκε να παραδώσει την Ακρόπολη.

ΒΙΝΤΕΟ: Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ, 16'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14: Ο ΦΙΛΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ (σελ. 126)

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι γνωρίζετε για το κίνημα του φιλελληνισμού κατά την επανάσταση του 1821;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η προσφορά των Ευρωπαίων φιλελλήνων στον αγώνα της Ελλάδας για να αποκτήσει την ελευθερία της ήταν μεγάλη. Περισσότεροι από 1.200 Γάλλοι, Ιταλοί, Γερμανοί, Ελβετοί, Πολωνοί και Άγγλοι πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων.

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες σχηματίστηκαν φιλελληνικές επιτροπές και συγκέντρωναν χρήματα, τρόφιμα και πολεμοφόδια για τον αγώνα των Ελλήνων.

Ο Λόρδος Μπάιρον

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Ποιους σημαντικούς φιλέλληνες γνωρίζετε;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σπουδαίοι Ευρωπαίοι συγκινήθηκαν από τον αγώνα των Ελλήνων και βοήθησαν κι αυτοί με αποφασιστικό τρόπο.

Ο Γάλλος ζωγράφος Ντελακρουά, ο συγγραφέας Βίκτωρ Ουγκώ, ο Ιταλός κόμης Σανταρόζα, ο Άγγλος ποιητής λόρδος Μπάιρον και ο ποιητής Σέλευ, ο Ελβετός τραπεζίτης Εϋνάρδος, ο βασιλιάς της Βαυαρίας Λουδοβίκος και πολλοί άλλοι.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15: Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΟΥ ΝΑΥΑΡΙΝΟΥ (σελ. 130)

Η ναυμαχία του Ναβαρίνου

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι γνωρίζετε για τη ναυμαχία του Ναβαρίνου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το 1827 η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία υπέγραψαν στο Λονδίνο συνθήκη που καλούσε την Ελλάδα και την Τουρκία να κάνουν ανακωχή και να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για να δημιουργηθεί αυτόνομο ελληνικό κράτος. Οι Τούρκοι όμως δεν δέχτηκαν την συμφωνία αυτή.

Μετά από αυτό, αγγλικά πλοία με ναύαρχο τον Κόδριγκτον , γαλλικά πλοία με ναύαρχο τον Δεριγνύ και ρωσικά  πλοία με ναύαρχο τον Χέυδεν έπλευσαν στην Πύλο για να εφαρμόσουν την απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων. Οι σύμμαχοι είχαν συνολικά 26 πλοία και οι Τουρκοαιγύπτιοι 90.  Στη ναυμαχία που έγινε στο Ναβαρίνο τον Οκτώβριο του 1827 οι συμμαχικές ναυτικές δυνάμεις κατέστρεψαν ολοκληρωτικά τον στόλο των Τουρκοαιγυπτίων. Η νίκη αυτή άνοιξε το δρόμο για την ανεξαρτησία της Ελλάδας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16: ΟΙ ΕΘΝΟΣΥΛΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ (σελ. 134)

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Πώς οργανώθηκαν πολιτικά οι Έλληνες στα πρώτα χρόνια της Επανάστασης;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Με την έναρξη της επανάστασης οργανώθηκαν τοπικές κυβερνήσεις. Στην Πελοπόννησο έχουμε την Πελοποννησιακή Γερουσία, στην δυτική Στερεά Ελλάδα τη Γερουσία και στην ανατολική Στερεά τον Άρειο Πάγο. Επειδή όμως αυτές οι τοπικές κυβερνήσεις αδυνατούσαν να συντονίσουν τον αγώνα, κρίθηκε αναγκαίο να σχηματισθεί μία κεντρική πολιτική διοίκηση.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για την Α’ Εθνοσυνέλευση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Α’ Εθνοσυνέλευση πραγματοποιήθηκε στην Επίδαυρο τον Δεκέμβριο του 1821. Εκεί ψηφίστηκε το πρώτο ελληνικό Σύνταγμα και ανακηρύχθηκε η ανεξαρτησία της Ελλάδας. Στη Συνέλευση της Επιδαύρου εξελέγησαν δύο πολικά σώματα: το Βουλευτικό και το Εκτελεστικό (κυβέρνηση).

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι γνωρίζετε για την Β’ Εθνοσυνέλευση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Β’ Εθνοσυνέλευση έγινε το 1823 στο Άστρος της Αρκαδίας. Εκεί ψηφίστηκε νέο Σύνταγμα και αποφασίστηκε να καταργηθούν οι τοπικές κυβερνήσεις. Οι διαμάχες ανάμεσα στους πολιτικούς (πρόκριτους) και στους στρατιωτικούς  για τον έλεγχο της εξουσίας οδήγησαν στη δημιουργία τριών πολιτικών κομμάτων: του Αγγλικού με αρχηγό τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, του Γαλλικού με αρχηγό τον Ιωάννη Κωλλέτη και του ρωσικού με αρχηγό τον Κολοκοτρώνη.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Τι γνωρίζετε για την Γ’ Εθνοσυνέλευση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Γ’ Εθνοσυνέλευση έγινε στο 1827 στην Τροιζήνα. Τότε ψηφίστηκε νέο Σύνταγμα πιο δημοκρατικό από τα προηγούμενα. Ορίστηκε το Ναύπλιο ως πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους. Εκλέχθηκε κυβερνήτης της Ελλάδας ο Ιωάννης Καποδίστριας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17: Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ (σελ. 138)

Ο Ιωάννης Καποδίστριας

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι γνωρίζετε για τον Ιωάννη Καποδίστρια;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:  Ο Ιωάννης Καποδίστριας καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια της Κέρκυρας. Διετέλεσε Υπουργός των Εξωτερικών της Ρωσίας μέχρι το 1822 οπότε απομακρύνθηκε από τη θέση του και έκτοτε ζούσε στην Ελβετία. Το 1827 η Γ’ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας τον εξέλεξε ως τον πρώτο Κυβερνήτη της Ελλάδας. Κυβέρνησε για 3 χρόνια και έβαλε τις βάσεις για την δημιουργία του ελληνικού κράτους. Το 1828 δολοφονήθηκε στο Ναύπλιο από πολιτικούς του αντιπάλους. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς της σύγχρονης Ελλάδας.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Να αναφέρετε τα μέτρα που πήρε ο Καποδίστριας για την ανάπτυξη της οικονομίας και της γεωργίας.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο Καποδίστριας επιχείρησε να οργανώσει το κράτος σε όλα τα επίπεδα. Ίδρυσε την Εθνική Τράπεζα και έκοψε νομίσματα, τους Φοίνικες, που αντικατέστησαν τα τουρκικά γρόσια.

Επειδή πίστευε ότι η χώρα θα αναπτυχθεί αν πάρει μέτρα για την βελτίωση της γεωργικής παραγωγής, ίδρυσε Γεωργική Σχολή στην Τίρυνθα για την εκπαίδευση των Ελλήνων αγροτών. Εισήγαγε την καλλιέργεια της πατάτας και στήριξε την παραγωγή μεταξιού.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Ποια μέτρα πήρε ο Καποδίστριας για την εκπαίδευση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε από τον Καποδίστρια στην εκπαίδευση. Μια επιτροπή ανέλαβε τη σύνταξη σχολικών βιβλίων. Επειδή υπήρχε έλλειψη εκπαιδευτικών, δημιούργησε τα αλληλοδιδακτικά σχολεία. Σ’ αυτά οι μαθητές των  μεγαλύτερων τάξεων μάθαιναν γράμματα στους μικρότερους. Τότε ιδρύθηκε το πρώτο γυμνάσιο και το ορφανοτροφείο της Αίγινας.

ΕΡΩΤΗΣΗ 4: Τι γνωρίζετε για την δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο Καποδίστριας κατά την διακυβέρνηση της χώρας ήρθε σε σύγκρουση με τα συμφέροντα κάποιων Ελλήνων. Άλλοι διαφωνούσαν με την οικονομική πολιτική του και άλλοι με το συγκεντρωτικό σύστημα διακυβέρνησης. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1831 δολοφονήθηκε στο Ναύπλιο. Η Ελλάδα έχασε έναν από τους ικανότερους πολιτικούς της.

ΕΡΩΤΗΣΗ 5: Τι γνωρίζετε για την τελευταία μάχη της Επανάστασης;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ; Η τελευταία μάχη  των Ελλήνων με τους Τούρκους δόθηκε στην Πέτρα της Βοιωτίας τον Σεπτέμβριο του 1829. Αρχηγός των ελληνικών δυνάμεων ήταν ο Δημήτριος Υψηλάντης. Μετά την μάχη αυτή οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν και η Στερεά Ελλάδα ελευθερώθηκε οριστικά. 

ΒΙΝΤΕΟ: Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ, 53'

    

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18: ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ Η ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (σελ. 142)

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι γνωρίζετε για την αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Ελλάδας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τον Φεβρουάριο του 1830 οι τρεις συμμαχικές δυνάμεις Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία υπέγραψαν στο Λονδίνο την πολιτική ανεξαρτησία της Ελλάδας. Τα σύνορα του νέου κράτους ορίστηκαν στη γραμμή Αμβρακικού-Παγασητικού κόλπου. Τα σύνορα αυτά αναγνωρίστηκαν και από τους Τούρκους. Η γέννηση του Ελληνικού κράτους ήταν πια γεγονός. Οι Έλληνες, μετά από δέκα χρόνια σκληρών αγώνων, κατάφεραν να αποκτήσουν  δικό τους κράτος το οποίο θα ολοκληρωθεί στα σημερινά του σύνορα το 1947.  

ΒΙΝΤΕΟ: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, ΓΕΣ, 18' 

ΕΝΟΤΗΤΑ Δ’

Η Ελλάδα τον 19^ο αιώνα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΟΘΩΝΑ

Ο βασιλιάς Όθωνας

ΕΡΩΤΗΣΗ 1^η: Τι γνωρίζετε για τον διορισμό του Όθωνα ως βασιλιά της Ελλάδας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία επέλεξαν για βασιλιά της Ελλάδας τον 17χρόνο πρίγκιπα Όθωνα, γιο του βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου.

Ο νεαρός βασιλιάς έφτασε στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1833. Επειδή όμως ήταν ακόμη ανήλικος, την διακυβέρνηση της χώρας ανέλαβαν τρεις συμπατριώτες του για δύο χρόνια. Αυτοί ήταν οι αντιβασιλείς.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2^η: Ποια διοικητικά μέτρα πήραν οι Βαυαροί αντιβασιλείς;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι Βαυαροί μόλις ήρθαν στην Ελλάδα πήραν δραστικά μέτρα για την οργάνωση του κράτους.

α) Χώρισαν γεωγραφικά την Ελλάδα σε νομούς, επαρχίες και δήμους.

β) Το 1834 η πρωτεύουσα της χώρας μεταφέρθηκε από το Ναύπλιο στην Αθήνα.

γ) Ιδρύθηκαν σχολεία για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης: Δημοτικά και Γυμνάσια. Ιδρύθηκε Διδασκαλείο για την εκπαίδευση δασκάλων και το Πανεπιστήμιο της Αθήνας.

δ) Ο στρατός στελεχώθηκε από Βαυαρούς αξιωματικούς.

ε) Η εκκλησία της Ελλάδας ανακηρύχθηκε αυτοκέφαλη και αποσπάστηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3^η: Τι γνωρίζετε για την επανάσταση της 3^ης Σεπτέμβρη 1843;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στις 3 Σεπτεμβρίου 1843 μονάδες του στρατού με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Δημήτριο Καλλέργη και τον αγωνιστή του 1821 Ιωάννη Μακρυγιάννη, μαζί με πλήθος λαού περικύκλωσαν τα ανάκτορα και ζητώντας από τον βασιλιά Σύνταγμα. Ο Όθωνας αναγκάστηκε να παραχωρήσει Σύνταγμα και το πολίτευμα από απόλυτη μοναρχία μετατράπηκε σε συνταγματική μοναρχία. Από τα γεγονότα αυτά η πλατεία μπροστά στα ανάκτορα (η σημερινή Βουλή) ονομάστηκε πλατεία Συντάγματος.

ΕΡΩΤΗΣΗ 4^η: Τι ήταν ο Μεγάλη Ιδέα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Όθωνα διαδόθηκε η «Μεγάλη Ιδέα» δηλαδή η απελευθέρωση όλων των Ελλήνων που εξακολουθούσαν να ζουν στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Το όνειρο όσων πίστευαν στην  Μεγάλη Ιδέα ήταν να ξανασυσταθεί η Βυζαντινή αυτοκρατορία και να γίνει η Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α’ – ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ

Ο βασιλιάς Γεώργιος Α'

ΕΡΩΤΗΣΗ 1^η: Ποια σημαντικά γεγονότα έγιναν στη διάρκεια της βασιλείας του Γεώργιου Α’;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μετά την απομάκρυνση του βασιλιά Όθωνα, οι μεγάλες Δυνάμεις επέλεξαν το 1863 για βασιλιά της Ελλάδας τον Δανό πρίγκιπα Γεώργιο. Την ίδια χρονιά οι Άγγλοι παραχώρησαν τα Επτάνησα στην Ελλάδα ως δώρο στον νέο βασιλιά.

Ο βασιλιάς Γεώργιος Α’ βασίλεψε στην Ελλάδα για 50 περίπου χρόνια. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του ψηφίστηκε νέο Σύνταγμα πιο δημοκρατικό που περιόριζε περισσότερο τις εξουσίες του βασιλιά. Έτσι το πολίτευμα έγινε βασιλευόμενη δημοκρατία. Το 1881 ενσωματώθηκε στην Ελλάδα και η Θεσσαλία μαζί με την περιοχή της Άρτας.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2^η: Τι γνωρίζετε για τον Χαρίλαο Τρικούπη;

Ο  Χαρίλαος Τρικούπης

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο Χαρίλαος Τρικούπης ήταν νομικός και διπλωμάτης και διετέλεσε υπουργός και αργότερα πρωθυπουργός.

Ο Τρικούπης κατάφερε με την Αρχή της Δεδηλωμένης να επιβάλει στον βασιλιά να ορίζει πρωθυπουργό τον αρχηγό του κόμματος που θα κερδίσει στις εκλογές.

Την περίοδο της πρωθυπουργίας του έγιναν σημαντικά έργα για τον εκσυγχρονισμό του κράτους. Τέτοια έργα ήταν η διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου, η αποξήρανση της λίμνης Κωπαΐδας και το σιδηροδρομικό δίκτυο. Για να γίνουν τα έργα αυτά το κράτος δανείστηκε πολλά χρήματα και δεν μπορούσε να τα ξεπληρώσει. Για τον λόγο αυτό το 1893 ο Χαρίλαος Τρικούπης κήρυξε το ελληνικό κράτος σε πτώχευση. 
ΒΙΝΤΕΟ: Η ΔΙΩΡΥΓΑ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ, 28'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι γνωρίζετε για το ολοκαύτωμα στο Αρκάδι της Κρήτης;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το 1866 η Κρήτη επαναστάτησε εναντίον των Τούρκων απαιτώντας να ενωθεί με την Ελλάδα. Στη μονή Αρκαδίου, κοντά στο Ρέθυμνο, κλείστηκαν επαναστάτες για να αντιμετωπίσουν τα τουρκικά στρατεύματα που τους είχαν περικυκλώσει. Μέσα στο μοναστήρι είχαν καταφύγει και πολλά γυναικόπαιδα. Οι πολιορκημένοι για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων ανατίναξαν την μπαρουταποθήκη και σκοτώθηκαν σχεδόν όλοι. Το ολοκαύτωμα της μονής Αρκαδίου σκόρπισε ρίγη συγκίνησης στην Ευρώπη.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ 19^ου ΑΙΩΝΑ

ΕΡΩΤΗΣΗ 1^η: Τι ήταν η Αρχή της Δεδηλωμένης;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μετά από ενέργειες του Χαρίλαου Τρικούπη το 1875 καθιερώθηκε η Αρχή της Δεδηλωμένης. Σύμφωνα με αυτήν, ο βασιλιάς ήταν υποχρεωμένος να αναθέσει τον σχηματισμό κυβέρνησης στον αρχηγό του κόμματος που έχει την πλειοψηφία στη Βουλή. Μέχρι τότε ο βασιλιάς έβαζε πρωθυπουργό όποιον ήταν της αρεσκείας του.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2^η: Τι γνωρίζετε για τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το 1896 ξέσπασε νέο επαναστατικό κίνημα στην Κρήτη. Το ελεύθερο ελληνικό κράτος έστειλε στρατιωτικές δυνάμεις για να βοηθήσει του επαναστάτες. Τότε (1897) η Τουρκία κήρυξε πόλεμο στην Ελλάδα. Τουρκικές δυνάμεις εισέβαλαν στη Θεσσαλία και νίκησαν τον ελληνικό στρατό φτάνοντας μέχρι τη Λαμία. Τελικά ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 τερματίστηκε με την παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων. Η Ελλάδα υποχρεώθηκε να πληρώσει στην Τουρκία ως αποζημίωση για να επιστρέψει τα εδάφη της Θεσσαλίας τεράστιο χρηματικό ποσό,  100 εκατομμύρια χρυσές λίρες. Για τον λόγο αυτό πήρε νέο δάνειο από τις Μεγάλες Δυνάμεις.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3^η: Να αναφέρετε σημαντικά ονόματα της τέχνης και των γραμμάτων του 19ου αιώνα.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ποιητές: Σολωμός, Κάλβος, Καβάφης, Παλαμάς, Σικελιανός, Σουρής.

Πεζογράφοι: Παπαδιαμάντης, Καρκαβίτσας, Ζαχαρίας Παπαντωνίου.

Συνθέτες: Καλομοίρης, Σκαλκώτας, Μάντζαρος.

Ιστορικός: Παπαρρηγόπουλος

Λαογράφος: Νικόλαος Πολίτης

Γλωσσολόγοι: Χατζηδάκης, Τριανταφυλλίδης.

Γλύπτης: Χαλεπάς

Ζωγράφοι: Λύτρας, Γύζης, Ιακωβίδης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Η ΘΡΑΚΗ, Η ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ ΚΑΙ Ο ΠΟΝΤΟΣ

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι γνωρίζετε για την Α’ σύγχρονη Ολυμπιάδα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το 1896 έγινε η αναβίωση των Ολυμπιακών αγώνων στην Αθήνα και πραγματοποιήθηκαν στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Ήταν μια πρωτοβουλία του Γάλλου βαρόνου Πιερ ντε Κουμπερτέν ο οποίος εμπνεύστηκε από τα αρχαία ελληνικά αθλητικά ιδεώδη. Νικητής στο αγώνισμα του μαραθώνιου δρόμου ήταν ο Σπύρος Λούης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Η ΚΡΙΣΗ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ

ΕΡΩΤΗΣΗ 1^η: Τι γνωρίζετε για τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου υπογράφηκε ανάμεσα στη Ρωσία και την Τουρκία το 1878. Σύμφωνα με την συμφωνία αυτή αναγνωρίζονταν αυτόνομο Βουλγαρικό κράτος  που θα περιελάμβανε και εδάφη της  Μακεδονίας. Αυτή η περιοχή κατοικούνταν κυρίως από ελληνικούς πληθυσμούς και ήταν μέρος που η Ελλάδα επιδίωκε να ελευθερώσει.

Η Ρωσία έκανε αυτήν την παραχώρηση στην Βουλγαρία για να δείξει το ενδιαφέρον της στους σλαβικούς  λαούς της βαλκανικής.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2^η: Τι γνωρίζετε για το Συνέδριο του Βερολίνου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης (Αγγλία, Γαλλία, Αυστροουγγαρία)  για να ακυρώσουν τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου συγκάλεσαν συνέδριο στο Βερολίνο τον Ιούλιο του 1878. Εκεί αποφάσισαν να αναγνωρίσουν την αυτονομία της Βουλγαρίας αλλά έχασε τα περισσότερα εδάφη που της παραχωρούσε η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου. Τα εδάφη αυτά επιστράφηκαν στην Τουρκία. Αναγνωρίστηκε η ανεξαρτησία της Σερβίας, του Μαυροβουνίου και της Ρουμανίας. Η ανατολική Ρωμυλία έγινε αυτόνομη περιοχή και η Τουρκία παραχώρησε την Κύπρο στην Αγγλία.